Doom metal, heavy metalin ayrı olarak gelişmiş ilk biçimlerindendir. Her ne kadar bir heavy metal müzik alt türü olsa da, geçmişi, heavy metal geçmişinden fazla ileri değildir. 1980’lerde ortaya çıkan türün en belirgin özelliği, aynı yıllarda ortaya çıkan speed metaldeki aşırı hıza tepki olarak doğan yavaşlığıdır (genellikle 60-90 bmp). Karanlık, hüzünlü bir hava taşıyan karamsar temalı bir müzik türüdür. Türün öncüsü Black Sabbath’tır ki bu grubu 1970-1980’ler arasında kurulan Pentagram, Candlemass, Trouble, Saint Vitus, Witchfinder General ve Cathedral izler.
1980’lerin sonuna doğru doom metal farklı türlerden etkilenmeye, farklı türleri etkilemeye ve bunlarla birleşmeye başladı. Bunlardan ilki, bazı death metal gruplarının müziklerini yavaşlatması, bazılarının ise süregelen doom metale death metal öğeleri eklemesiyle ortaya çıkan death/doom metaldir. 1990’larla birlikte, aşırı yavaşlatılmış minimalist türler funeral doom ve drone doom ortaya çıktı. Aynı yıllarda ortaya çıkan sludge doom, içerdiği hardcore ve punk özellikleriyle dikkat çeker. Stoner doom metalin konumuysa biraz tartışmalıdır.
Doom metalin amacı karanlık ve melankolik bir hava inşaa etmekken, stoner doom metal, bunun tam tersi yönde, dinleyeni “iyi hissettirmeyi” amaçlayan bir türdür.
Doom metalin en farklılaşmış alt türü gothic metaldir. Aslında, özellikle 1990ların ortalarından sonra, gothic metal doomdan oldukça ayrılmış ve kendine has bir tür olarak kabul edilmeye başlanmıştır. Gothic metal, gotik müzikte kullanılan skalalara sadıktır, klasik doom öğelerine bolca bayan vokal, klavye ve keman katılmıştır. Şarkı sözleri ise insan ilişkilerini ve insan aşkını işler. Bu yönüyle gothic metal bir alt türden çok çıkış noktası doom metal olan ayrı bir tür olarak kabul edilmelidir.
Özellikleri
Türün temel öğeleri, diğer metal türlerinde olduğu gibi erkek vokal, elektro gitar, bas gitar ve davuldur. Keman, klavye, bayan vokal kullanan gruplar da mevcuttur. Gitarlar, standart mi akordundan daha aşağı çekilmiş olarak akort edilir. Gitar sesleri çok öndedir. Gitar ve davullar oldukça yavaş bir tempoda çalınsa da bazı gruplar, şarkılarında hızlı bölümler de bulundurur. Genellikle [[growling vokal|growling vokallerin] kullanıldığı death/doom ve funeral doom dışında temiz vokaller kullanılır. Tür hüzünlü ve karamsar bir müzik üzerine yoğunlaşır. Şarkı sözlerinde yalnızlık, ölüm, hoşnutsuzluk, umutsuzluk, ızdırap, yaşamın anlamsızlığı gibi konular işlenir. "Scream vocal" olarak adlandırılan, seslerin derin ve içten bir böğürtü olarak duyulmasını sağlayan, ses tellerini titreştirmekle gerçekleştirilen vokal yöntemi kullanılmıştır. Hızlı perküsyon yapılmıştır. Müzikte yinelemeler yoğundur ve soğuk ve hüzünlü bir atmosfer hissedilir.